
Người Mỹ đang nói gì về quyền phá thai?
Quyền phá thai là một trong những chủ đề gây nhiều chia rẽ nhất trong cuộc chạy đua vào nhà Nhà Trắng năm 2024. Vậy người Mỹ đang tranh cãi gì về vấn đề này?
1. Những người theo đạo không ủng hộ phá thai vì cho rằng phá thai trái với giá trị cốt lõi của kinh thánh. Nếu đọc Kinh thánh, có thể bạn sẽ khá ngạc nhiên vì cũng giống như Hiến pháp Mỹ, cuốn sách này không trực tiếp đề cập tới phá thai. Những người theo đạo lý giải rằng rất nhiều trang viết trong kinh thánh có nhấn mạnh nguồn sống bắt đầu từ trong bụng mẹ, tầm quan trọng của việc bảo vệ sinh linh từ bào thai, và cấm sát sinh. Tuy nhiên, nhiều người sẽ tranh cãi rằng, nguồn sống bắt đầu chính xác từ lúc nào. Từ tế bào đầu tiên? Từ lúc thụ thai? Từ khi hình thành mắt mũi tay chân? Hay từ khi thai nhi có thể sống sót ngoài tử cung (6 tháng)?
2. Nhiều người cho rằng Hiến pháp không trực tiếp nhắc tới quyền phá thai như quyền cơ bản (fundamental right), vậy không thể coi đây là quyền được nhà nước liên bang bảo vệ. Tuy nhiên, Tuyên ngôn về Quyền (Bill of Rights) có cung cấp một số tiền đề cho quyền phá thai. Ví dụ, Tu chính án số 1 (First Amendment) trong Tuyên ngôn về Quyền nói rằng quyền tự do tín ngưỡng phải được bảo vệ, và Quốc hội không được phép dùng quyền lực để thiên vị một tôn giáo nào. Vì vậy, không thể áp giá trị kinh thánh để cấm tất cả phụ nữ phá thai. Tu chính án số 5 (Fifth Amendment) đề cập tới tự do riêng tư và cá nhân (right to private). Nhìn rộng hơn, cấm phụ nữ phá thai sẽ xâm phạm đến quyền tự chủ cơ thể của người phụ nữ (thuộc về vấn đề cá nhân). Trong khi đó, chưa có luật cho phép nhà nước can thiệp vào cơ thể nam giới (ví dụ như bắt nam giới phải thắt ống dẫn tinh để không làm phụ nữ có thai và phải đi phá thai). Tu chính án số 9 (Ninth Amendment) nói rằng việc liệt kê một số quyền nhất định trong Hiến pháp không được hiểu là phủ nhận hoặc hạ thấp những quyền khác mà người dân vẫn giữ. Điều này có khĩa rằng quyền tự quyết đối với cơ thể mình (my body my right) cũng là quyền cơ bản được hiến pháp bảo vệ dù Hiến pháp không nhắc tới.
3. Có nên để các bang tự quyết về vấn đề này? Phán quyết của tòa án tối cao trong vụ kiện Roe vs Wave (1973) đã công nhận quyền phá thai là quyền cơ bản cần được bảo vệ ở tất cả các bang. Bên cạnh đó, phán quyết này cũng chia cơ sở pháp lý cho việc phá thai thành 3 giai đoạn:
-
3 tháng đầu: Phụ nữ và bác sỹ có toàn quyền được quyết định phá hay giữ thai, tiểu bang không thể cấm phá thai ở giai đoạn này.
-
3 tháng giữa: Tiểu bang có thể đưa ra một số các quy định về việc phá thai, nhưng chỉ khi những quy định này liên quan hợp lý đến sức khỏe của bà mẹ. Điều này bao gồm các biện pháp an toàn cho sức khỏe của người phụ nữ.
-
3 tháng cuối: Cho phép các tiểu bang cấm phá thai, trừ trường hợp phá thai để bảo vệ tính mạng hoặc sức khỏe của người mẹ.
Tuy nhiên phán quyết năm 1973 đã bị Tòa án Tối Cao bác bỏ vào năm 2022. Điều này cho đồng nghĩa với việc quyền phá thai không phải là quyền cơ bản được cấp liên bang bảo vệ, và các bang sẽ có nhiều tự do hơn trong việc điều chỉnh luật phá thai. Năm 2024, hơn 13 tiểu bang đã quyết định cấm hoặc hạn chế phụ nữ phá thai ở giai đoạn đầu. Việc phá thai trở thành bất hợp, và bác sỹ tiến hành phá thai cho bệnh nhân có thể rơi vào vòng lao lý.
4. Cấm phá thai ảnh hưởng tới phụ nữ và gia đình như thế nào? Phá thai có thể bị cấm nhưng nhu cầu phá thai không hề giảm trong giai đoạn 2020 - 2023. 14 trong 1000 phụ nữ tìm đến dịch vụ phá thai thông qua hình thức dùng thuốc, hoặc phẫu thuật. Trong những phụ nữ phá thai, 57% ở độ tuổi 20 và 31% ở độ tuổi 30. Thanh thiếu niên 13-19 tuổi chiếm 8% , trong khi phụ nữ 4044 tuổi chiếm khoảng 4%.
Nếu bạn sống ở một trong những bang cấm phá thai, thu nhập tầm trung hoặc trung bình thấp, nhỡ có bầu 4 tháng (ví dụ lần đầu nên không biết, cứ tưởng mình béo bụng đi) và muốn đi kế hoạch hóa thì xin chia buồn… Bạn sẽ phải lái xe hoặc bay cả trăm cây số sang bang khác để phá thai. Chi phí đi lại, phí thăm khám đắt đỏ, kèm thêm nghỉ việc không lương mấy ngày, và thời gian chờ đợi sẽ tạo ra những rào cản bất bình đẳng cho nhiều nhóm phụ nữ yếu thế. Bên cạnh đó, việc phải sinh con khi điều kiện tài chính khó khăn, tâm lý chưa sẵn tạo ra những áp lực đối với chính phụ nữ và gia đình của họ.
5. Quyền phá thai ảnh hưởng tới các biện pháp kế hoạch hóa gia đình. Ở một số bang, luật cấm phá thai còn mở rộng các định nghĩa liên quan như "life" and "personhood" (tạm dịch là "quyền sống". Ví dụ, một số bang có thể hạn chế phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm IVF vì quá trình làm đông trứng, hủy bỏ phôi thai hỏng can thiệp tới quyền sống của phôi thai và trứng đã thụ tinh.
6. Người Mỹ thực sự bị phân cực khi nói về quyền phá thai không? Báo chí truyền thông thường khắc họa hai thái cực - một bên ủng hộ phá thai trong tất cả trường hợp, và một bên bảo thủ không chấp nhận việc phá thai. Tuy nhiên, báo cáo của Gallup và Pew Research Center cho thấy người dân Mỹ không cực đoan đến vậy. 50% người được phỏng vấn cho rằng phá thai nên là hợp pháp "trong một số trường hợp". Chỉ có 12% cho rằng phá thai là "hoàn toàn bất hợp pháp", và 35% nói rằng phá thai nên được hợp pháp hóa "trong mọi trường hợp". Bên cạnh đó, hơn 60% người dân không đồng tình với việc Tòa án Tối cao bác bỏ Roe vs Wave (1973).
Nguồn:
-
https://www.focusonthefamily.com/pro-life/what-does-the-bible-say-about-abortion/
-
https://www.pewresearch.org/short-reads/2024/03/25/what-the-data-says-about-abortion-in-the-us/
-
https://www.economicsobservatory.com/how-will-the-reversal-of-roe-v-wade-affect-american-women
-
https://www.nytimes.com/interactive/2024/us/abortion-laws-roe-v-wade.html
-
https://www.nytimes.com/2024/10/22/upshot/abortions-rising-state-bans.html