Người Mỹ có bầu cử trực tiếp cho Tổng thống?
Người dân Mỹ có bầu trực tiếp cho tổng thống không? Câu trả lời ngắn gọn là KHÔNG nhé. Bầu cử Mỹ là hình thức bầu cử gián tiếp.
Khi bạn đi bầu cử, bạn sẽ tô vào tên ứng cử viên tổng thống và phó tổng thống mà bạn muốn. Nhưng trên thực tế, bạn đang bầu cho một nhóm Đại cử tri (Electoral College) - người đại diện bạn để bỏ phiếu.
Quốc hội Mỹ gồm Hạ Viện (House of Representative) và Thượng Viện (Senate). Số ghế trong Hạ Viện được tính dựa theo dân số mỗi bang, nên bang nào đông dân hơn thì nhiều ghế hơn. Còn ở Thượng Viện, bang nào cũng có 2 ghế như nhau. Số Đại cử tri sẽ bằng với số đại biểu trong Quốc Hội, nên về cơ bản thì bang nào đông dân hơn thì nhiều đại cử tri hơn. Còn bang nhỏ thì bớt thiệt thòi vì họ được thêm 2 phiếu như ở Thượng Viện.
Tổng cả nước có 538 phiếu Đại cử tri. Ứng cử viên tổng thống nào có quá nửa (270 phiếu đại cử tri) thì đắc cử. Mỗi bang sẽ có một phương thức chọn Đại cử tri khác nhau nhưng phần lớn là sẽ do đảng ở bang đó chọn. Ví dụ, Connecticut có 7 phiếu Đại cử tri. Đảng Cộng Hòa tại đây sẽ chọn ra 7 Đại cử tri cam kết bỏ phiếu cho Trump, và đảng Dân chủ sẽ chọn ra 7 Đại cử tri cam kết bỏ phiếu cho Harris. Ở một số bang, bạn có thể thấy danh sách tên đại cử tri được liệt kê dưới tên ứng cử viên tổng thống; nhưng ở một số bang khác, bạn chỉ nhìn thấy tên ứng cử viên tổng thống thôi.
Nguyên tắc bầu cử là “được ăn cả, ngã về không” (winner takes all). Trong bối cảnh bầu cử 2024, sau khi bạn bỏ phiếu, ban kiểm phiếu sẽ đếm xem bao nhiêu người bầu cho Harris và Trump. Nếu đa số người dân Connecticut bầu cho Harris, Harris sẽ thắng cả 7 phiếu Đại cử tri. 7 Đại cử tri này sẽ thay mặt bạn bỏ phiếu vào tháng 12. Nhưng nếu bạn bầu cho Trump ở Connecticut thì tiếng nói của bạn không có giá trị mấy, vì cả 7 Đại cử tri đều bầu cho Harris. Dĩ nhiên đã có vài trường hợp Đại cử tri nói một đằng, bầu một nẻo (faithless electors).
Phiếu Đại cử tri và phiếu phổ thông (popular vote) không phải lúc nào cũng giống nhau. Đã trường hợp ứng cử viên tổng thống thắng phiếu phổ thông (tính theo từng đầu người) nhưng thua phiếu Đại cử tri. Kết quả cuối cùng sẽ chỉ tính theo phiếu Đại cử tri. Ví dụ như cuộc bầu cử 2016, Hillary thắng phiếu phổ thông nhưng thua phiếu Đại cử tri, Trump thắng phiếu đại cử tri và trở thành tổng thống Mỹ. Ngoài ra trong lịch sử cũng có một số tổng thống thua phiếu phổ thông như Andrew Jackson (1824, thua John Quincy Adam), Samuel Tilden (1876, Rutherford B Hayes), Grover Cleveland (1888, Benjamin Harrison), Al Gore (2000, thua George W Bush).
Tại sao người dân Mỹ không bầu trực tiếp cho tổng thống mà phải thông qua đại cử tri? Phần này mình nói ở bài khác nhé. Cảm ơn mọi người đọc ủng hộ!
Nguồn
https://www.archives.gov/electoral-college/about